1396/12/16
تاریخچه ی پدافند غیرعامل
ایمنی و امنیت همواره از دغدغه های اصلی انسان محسوب می شده است. لذا آدمی همواره به دنبال یافتن شیوه هایی برای کاهش اثرات عوامل تهدیدکننده ی ایمنی و امنیّت خود بوده است. آسیب پذیری اصولاً میزان خسارت ها و صدمه های ناشی از عوامل و پدیده های بالقوه و بالفعل خسارت زا است. در این زمینه، بشر روش هایی را برای آمادگی در دفاع از خویش،جستجو نموده است.
به طور کلی می توان گفت موضوع پدافند غیرعامل قدمتی به اندازه ی تاریخ زندگی بشر دارد.انسان های اولیه برای در امان ماندن از تهاجم حیوانات وحشی و دیگر دشمنان خود و همچنین برای کاستن از نگرانی ها به غارها،بالای درختان و دیگر مأمن های طبیعی پناه می بردند. با شکل گیری تمدن های اولیه در جهان که با وقوع جنگ همراه بود،انسان ها اصول اولیه ی پدافند غیرعامل را به صورت جوشن و سپر برای حفاظت انفرادی و برج،بارو، قلاع محکم و مرتفع برای تأمین امنیت گروهی به صورت گسترده ای رواج دادند. وجود خندق در اطراف شهرها و ایجاد دروازه های مستحکم برای پیشگیری از حملات غافلگیرانه ی دشمن در تمام نقاط جهان امری رایج بود.(موحدی نیا،۱۳۸۶، ص۱)
در جریان هجرت پیامبر عظیم الشأن اسلام نیز خداوند متعال با استفاده از شگردهای اختفاء و فریب که از اصول پدافند غیرعامل است،مانع از دسترسی کفار قریش به ایشان گردید.( اسکندری ،۱۳۹۰، ص ۲۱ )
استفاده از عوارض طبیعی برای جلوگیری از دسترسی دشمن نیز یکی از اصول همواره مد نظر پدافند غیرعامل است که حضرت امیرالمؤمنین "ع” در نامهی ۱۲ نهج البلاغه میفرمایند:
آنگاه که در میدان جنگ در مقابل دشمن قرار گرفتید می باید قرارگاه شما در دامنه ی کوه ها ،تپه ها و یا در کنار رودها باشد تا پوشش و حفاظ شما گردد و شما را از دشمن نگهبانی کند.
در صدر اسلام نیز با تکیه بر این اصول ،غزوهی احد با اتکا بر ارتفاعات و گماشتن نگهبانان در نقاط نفوذ و غزوه ی خندق با حفر گودال پیرامون مدینه طرح ریزی شد.
در واقع به طور خلاصه میتوان گفت پدافند غیر عامل از زمان خلقت بشر تاکنون با انسان همراه بوده است ولی پس از در زمان پس از اسلام ، به صورت آکادمیک و کاربردی در تمام جنگ ها مورد استفاده قرار می گرفت
سید محمد سجاد امین جواهری